RKD STUDIES

Anna Tilroe was de eerste die in zijn foto’s het artistieke element herkende, in een recensie van een groepstentoonstelling in 1987. Van Golden heeft nog steeds bewondering voor het artikel en voor de analyse.¹

Schiedam 1978, 1987
Ruw in de menie gezette roestplekken op een garagedeur in Schiedam vormden aanleiding voor een foto die in zwart-wit die in z’n geheel gebruikt werd voor het bulletin van Art & Project van 1986. Die deur fascineerde Van Golden omdat details bij hem beelden opriepen, van onder andere ‘een kozak die wordt gekust door een Russische luitenant’, en ‘een Japanse dame, en face gezien’. Deze twee details drukte Van Golden later ook afzonderlijk af (nu coll. Stedelijk Museum van Schiedam). Deze twee werken kunnen afzonderlijk of als tweeluik worden gehangen. Links en rechts heeft daarbij geen voorkeur.²

1
Daan van Golden
Schiedam 1978, 1987, 1978, 1987 gedateerd
Private collection

Oplage
Over het algemeen is er van werk geen van tevoren bepaalde oplage. Als er vraag is naar een nieuwe editie via bijvoorbeeld Galerie Micheline Szwajcer voldoet Daan van Golden daaraan. Het werk is dan alleen tijdens een beurs of tijdens een tentoonstelling te koop en het aantal kopers bepaalt de oplage. Een andere context kan vergen dat Daan van Golden een werk opnieuw maakt. Hij maakt alleen een editie als hij bijvoorbeeld bij een beurs een oplage presenteert. Ook kan het er om gaan iets te presenteren dat gekocht kan worden. Maar over het algemeen houdt hij niet van het nummeren en het bijhouden van oplages. Verschillende afdrukken zijn verschillende verschijningsvormen van hetzelfde. Hij hecht eraan elke foto die hij maakt in een andere context eventueel opnieuw te kunnen gebruiken. Fotografie is daarbij steeds uniek.³

Vintage prints
Bij het zien van de door hemzelf afgedrukte foto’s uit de jaren ‘60 en ‘70 die in 1987 in de Oude Bibliotheek in Rotterdam werden getoond door Wim Crouwel, antwoordt Daan van Golden op mijn specifieke vraag hoe hij de status van deze foto’s nu precies ziet: ‘Dit zijn nu echte vintage prints’. Hij benadrukt, op mijn vraag, dat het wat hem betreft dan gaat om door hemzelf eigenhandig afgedrukte foto’s uit de tijd van ontstaan, in zijn doka in Schiedam.⁴

Brigitte Bardot
De eerste serie foto’s van Brigitte Bardot, gereproduceerd (fotografisch) uit het door Joop Schafthuizen in 1969 cadeau gegeven plakboek dat hij op de Haagse rommelmarkt had gevonden, betreft een serie van drie foto’s, ingelijst direct achter glas, gemaakt in 1979 (Museum Boijmans Van Beuningen). Dit werk is als een drieluik bedoeld, maar elke foto kan ook zonder probleem afzonderlijk functioneren. Als het werk getoond wordt als drieluik is er geen volgorde. Wel moet de volgorde dan een zekere, bedoelde evenwichtigheid uitstralen. Maar Van Golden schrijft niet voor welke in het midden hoort te hangen. Dit drieluik ging vooraf aan de serie die in het Stedelijk Museum in Schiedam wordt bewaard. Vandaar ook de andere lijstjes. Die in Schiedam hebben de Braziliaanse lijstjes.⁵

2
Daan van Golden
BB 1979, 1981, 1979, 1981 gedateerd
Den Haag, Kunstmuseum Den Haag, inv./cat.nr. PRE-2001x0014 F

Zonder titel, 1987
Albrecht Dürer schilderde in aquarel een vleugel van een Vlaamse gaai. Een ansichtkaart van dit kunstwerk was lange tijd in bezit van Van Golden. Hij stuurde de ansicht in iets aangepaste vorm naar Simon Vinkenoog, als antwoord op een kettingbrief met de vraag hem materiaal te sturen over engelen. Het origineel zou dus nog bij Vinkenoog zijn. Van Golden kantelde de vleugel van Dürer een kwartslag en bracht een minieme verandering in de contour aan, in blauw, waardoor een profiel van een menselijk gezicht ontstond en de veren veranderden in een hoofdtooi. In dezelfde tijd, in 1982, gebruikte Van Golden dit beeld voor de uitnodigingskaart van de tentoonstelling bij Micheline Szwajcer. Daar toonde hij vooral foto’s, waaronder de verentooi. De foto werd daar niet verkocht en is later in het museum van Schiedam terecht gekomen. In 1987 gebruikte Van Golden het beeld opnieuw voor de kunstenaarsoplage van Het Vrije Volk. Als hij een exemplaar van het drukwerk inlijst dan doet hij dat koud in de lijst zonder passe-partout. Geert en Adriaan (van galerie Art & Project) wilden met een tussenruimte van ca. 1 cm de krantenpagina los ophangen aan de bovenrand. Dat kan, maar Van Golden zou de pagina vlak opplakken, hoewel dat een ingewikkeld klusje is.⁶

3
Daan van Golden
zonder titel, 1987 gedateerd
Private collection

Camera
Begin januari 1963, meteen na aankomst in Japan, kocht Van Golden zijn eerste goede camera, een tweedehands Asahi Pentax.⁷

BB
De hele serie BB maakte Van Golden in één sessie op een bankje in de zon voor de woning in het Proveniershuis te Schiedam. De serie werd afgedrukt door Artifo op PE papier.⁸

Diana, Laren, 1979-1986
Diana, Laren , 1979-1986, foto (kleur), Museum Boijmans Van Beuningen. Gemaakt met een Agfa-clack (F2.8), een toestel dat aan de achterzijde nog een rood venstertje had waarin het op de achterzijde van de film afgedrukte cijfer van de opname zichtbaar werd. Als dat venstertje per ongeluk niet gesloten was of om een andere reden niet goed wil sluiten, aldus Daan van Golden, dan wil hier wel eens licht door komen dat als een rood driehoekje boven aan de film zichtbaar wordt. Dat is wellicht wat gebeurde bij dit negatief.

Samen met Aventicum (K85967), Kathmandu (K85969), Kathmandu (K85970) en Kagbeni (K85968) tentoongesteld in 1987 in Den Haag (tentoonstelling Rijksaankopen in het Logement van de Heren van Amsterdam), naar wat later bleek een oerversie te zijn van Youth is an Art. De foto drukte hij ook af in een oplage voor de Familie De Groot-Krijthe in Groningen die de oplage cadeau deden aan vrienden en kennissen. Aventicum , 1982-1986, is gemaakt in Zwitserland in Avenches-la-Romaine (Vaud) tijdens een bezoek aan de daar wonende Jed Curtis. Diens kinderen hadden de ridderuitrusting; Aventicum was ooit de Romeinse hoofdstad van het Keltische Helvetia en heeft een sterk gerestaureerd amfitheater waar vaak gekostumeerde opvoeringen te zien zijn. Daan van Golden kan nog steeds enthousiast worden over de wijze waarop het behang als een soort landkaart het beeld koloniseert.⁹

4
Daan van Golden
BB 1979, 1981, 1979, 1981 gedateerd
Den Haag, Kunstmuseum Den Haag, inv./cat.nr. PRE-2001x0014 F

Casteldefells, 1966, 1999
In 1966 maakte Van Golden tijdens een verblijf in Barcelona met zijn Asahi Pentax een serie opnamen van zijn vriendin Willy van Rooy langs een stille weg bij het plaatsje Casteldefells in een parkachtige omgeving. Ze verkleedt zich, kamt een pruik, rookt een sigaret, zet de pruik op, maakt dansbewegingen en staat te wachten op de golden shot in een fotosessie zonder scenario. Van Golden schoot twee rolletjes vol, met de uitdrukkelijke bedoeling een serie samen te stellen rond één model, in één situatie, met een grote variëteit aan pose en verhaal. Een dergelijke serie werd een spread genoemd, een groep foto’s van één sessie, voor één tijdschrift, door één fotograaf. Veel fotografen maakten van de spread gebruik, in het voetspoor van de ook door Van Golden bewonderde Helmut Newton. Van Golden maakte de foto’s van Casteldefells met de bedoeling er mee naar Londen te gaan, om ze daar te tonen aan Peter Lumley Modelling Agency. en op basis ervan eventueel een werk- en verblijfsvergunning te krijgen. Dat lukte, en later werden een paar foto’s als spread in Tic gepubliceerd. Toen John Hesselberth, vriend van Van Golden, een paar jaar geleden een partij fotopapier uit de jaren zestig op de kop tikte van Agfa [Agfa Record Rapid – RNN 111] besloot Van Golden een uitgebreide selectie uit de serie samen te voegen tot één werk. Het is dus een serie, gefotografeerd in 1966, afgedrukt in 1999 op papier uit de jaren zestig. Van Golden drukte de serie samen met John af in een oplage van vier. Agfa Record Rapid is een mat chloorbromide fotopapier uit de jaren zestig, dat fijne grijswaarden kan aangeven, nergens dicht loopt en om die reden zeer geliefd was. Het resultaat is helder en zilverachtig, met mooi verlopende contrasten. Mocht het ooit aankomen op restauratie/migratie dan is het van belang deze uitgangspunten (papiersoort, papierkwaliteiten, jaar van productie en jaar van ontstaan) zwaar mee te wegen. De serie werd afgedrukt in 1999 en voor het eerst getoond op een presentatie in het kader van de tentoonstelling 'Shine' in het voorjaar van 2003 in Museum Boijmans Van Beuningen. Vanaf het begin was het de bedoeling de serie te presenteren als een horizontale lijn, op korte afstand van elkaar zo exact mogelijk op gelijke hoogte en op gelijke afstand van de muur.¹⁰

Mexico/Agua Azul, 1981-1987, 1991
Van Golden kreeg van 'Century ‘87' (curator Sjarel Ex) een uitnodiging per brief om eens te kijken of hij iets kon bijdragen aan de kunstmanifestatie in de Hortus Botanicus van de Universiteit van Amsterdam. Hij ging de daaropvolgende week kijken (er was een afspraak met de hortulanus, zoals Van Golden hem noemt) en kwam niet echt op inspirerende ideeën totdat hij via de hortulanus (die ook niet erg gewillig was om mee te denken; de Hortus zoals hij was, was af en daar was Van Golden het mee eens) een plattegrond kreeg van de tuin. Daarin waren als een meander de paden aangegeven. Dat beeld bleef hangen op zijn netvlies. Later bracht hij het in verband met het beeld dat hij zag vanuit een vliegtuigje van het rivierdal van de rivier de Tulija ter hoogte van de Cascada de Agua Azul in de buurt van Palenque in de staat Chiapas in Mexico, tijdens een reis door Midden-Amerika in 1980-1981. Vanuit de lucht was het gebied één meanderende stroom van helderblauwe linten. Mexico/Agua Azul uit 1981-1987, 1991 (fotoserie, coll. Museum Boijmans Van Beuningen) ontstond door een combinatie van de plattegrond van de Hortus en de herinnering aan de reis naar Mexico in 1980-'81. De Hortulanus was zwaar gekant tegen het project omdat hij meende dat blauw en groen geen natuurlijke combinatie vormden. Van Golden ging naar huis en probeerde zijn plan uit door op een luchtfoto van een willekeurige rivier blauw geschilderde steentjes te leggen, de contour van de meanderende rivier volgende. Hij fotografeerde dat beeld. Hij toonde de Hortulanus een afdruk, om hem van de haalbaarheid van het project in de Hortus te overtuigen. Na veel gelobby van Sjarel Ex ging de Hortulanus overstag.¹¹

Geschenk
De Mozart zoals in Schiedam, 1976-1986 ontstond doordat Van Golden in 1976 het profiel van Mozart schilderde met blauwe tempera verf op een los opgespannen doek, zoals gebruikelijk met een klein penseel. Halverwege ontdekte hij dat hij niet genoeg verf had aangemaakt, waarna hij de verf steeds dunner opbracht, eindigend bij de halspartij met nauwelijks zichtbare streken van een bijna droge kwast met sterk verdunde verf. Hij wist niet goed wat hij verder met het schilderij moest. Wat later maakte hij een foto van het eigenlijk mislukte schilderij (voordat hij het vernietigde). Bij het uit het toestel halen of bij het ontwikkelen is er iets gebeurd met de film dat het beeld langs de onderzijde deed oplichten en het hele beeld van kleur veranderde en transformeerde en zo het beeld een extra dimensie gaf. Van Golden aanvaardde dit gegeven als een geschenk.¹²

5
Daan van Golden
Mozart, 1978 gedateerd
Den Haag, Kunstmuseum Den Haag, inv./cat.nr. 1005084

Meer fotografie
Zie ook Londen onder § 2.1 Ateliers en voor Finistère 1986 en Côte d’Or 1990-1991 onder § 4.4 Context en presentatie en voor Fela Kuti Fan 1982 onder § 4.3 Editing.