5.4 Degradatie
Ecoline
In een particuliere collectie bevindt zich een schilderij van Van Golden uit 1974, gemaakt met blauwe ecoline, dat aanvankelijk door de kunstenaar als te sterk van kleur werd ervaren. Om de kleur wat te temperen legde hij het doek een paar dagen op het platte dak van het atelier aan de Lange Haven. Het verbleekte ook meteen naar tevredenheid. Dat had wellicht ook een waarschuwing kunnen zijn. De kunstenaar had de ecoline staan voor de broers en zusjes van Albert Koppeschaar, de buurkinderen die in die jaren veelvuldig zijn atelier bevolkten. Zelf had hij geen echte ervaring met de lichtechtheid en duurzaamheid van de ecoline. Daarna is het werk, in bezit van de huidige eigenaar sterk verder gaan verbleken. In 1982 toonde Van Golden het werk op de tentoonstelling in het Boijmans. Daar hing hij er een reproductie van de toestand uit 1974 naast, om de verkleuring als verhaal aan de orde te stellen. De kunstenaar stelde de eigenaar in 1991 voor de kleur opnieuw in te vullen, met temperaverf. De eigenaar wees het aanbod van de hand vanuit de opvatting dat hij het verdwijnende eigenlijk heel mooi vond. Van Golden begrijpt dat en vindt het een mooie opvatting. Eigenlijk is het nu ook een beetje een tekening geworden. 1
Studie ‘86, 1986
Studie ‘86, 1986, lakverf op doek, potlood, op triplex (coll. Museum Boijmans Van Beuningen). Het doek is bij het verlijmen (met gewone houtlijm) op het triplex tenminste drie centimeter gekrompen in verticale richting. Vandaar de abusievelijke zaagsnede langs de onderzijde, omdat Van Golden pas tijdens het zagen tot de ontdekking kwam dat er sprake was van krimp. Door de krimping van het doek is de lakverf over bijna het hele beschilderde oppervlak plaatselijk losgekomen, in horizontale richting blazen vormend die hier en daar ook lacunes vormen. Van Golden vindt dit niet erg, integendeel: hij acht het een geschenk van de goden. Ook de baan links, die met minder goed dekkende Hema-grondverf is geschilderd, draagt wezenlijk bij aan de geslaagdheid van het werk. Het zijn, aldus Van Golden, de ‘vitamines die het schilderen soms een impuls geven’.
Het schilderij ontstond voor de presentatie die Van Golden in 1986 voorbereidde in de Oude Bibliotheek te Rotterdam onder de titel '4 Keuzen', waarvoor hij gevraagd was door directeur Wim Crouwel van Museum Boijmans Van Beuningen. Het idee voor het schilderij kwam van een ansichtkaart die Van Golden kocht tijdens een reis naar Griekenland voor de inrichting van 'Modern Dutch Painting' in het Alexander Soutzos Museum te Athene. Hij maakte een trip naar de tempel van Poseidon in Sounion. Daar kocht hij ook een ansicht van de tempel, bij ondergaande zon. Terug in Athene ontdekte hij de stramme, hoog opgerichte vogelachtige gedaante die gevormd wordt door de ruimte tussen de zuilen. Deze contour vormde de aanleiding voor het schilderij. Het zwart schilderde Van Golden in één laag.
De lijst is een absoluut wezenlijk onderdeel van het werk en kan niet zomaar worden vervangen. Dit werk is zeer fragiel, en kan naar de mening van Van Golden alleen langer worden behouden door het nimmer te laten reizen. In 2003 vroeg Van Golden het werk voor de tentoonstelling in Lyon in bruikleen. Het is in perfecte toestand teruggekeerd in het Boijmans.
Hij hecht er ook aan te onderstrepen dat het een zeer belangrijk werk binnen zijn oeuvre is. Vogels, 1986, triplex, ingelijst achter glas (coll. Museum Boijmans Van Beuningen) ontstond uit dezelfde plaat als waarop Studie ‘86 is verlijmd. Bij het kopen van het triplex voor dit laatste werk bleek er materiaal over te zijn dat Van Golden mee naar huis nam. Thuisgekomen ontdekte hij de vogels die in de kwasten van het geschilde hout schuilen. De rest kwam vanzelf. 2
1
Daan van Golden
Compositie, 1974 gedateerd
Private collection
2
Daan van Golden
Compositie, 1974-1977 gedateerd
Den Haag, Kunstmuseum Den Haag
3
Daan van Golden
Studie ´86, 1986 gedateerd
Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen, inv./cat.nr. 3143 (MK)